شب خواب‌های آشفته
مروری بر اجرای «ارکستر نیلپر» در چهارمین فستیوال موسیقی معاصر تهران
نویسنده: کامیار صلواتی
سه‌شنبه شب، تالار رودکی میزبان آخرین اجرای جشنواره‌ی موسیقی معاصر تهران، یعنی اجرای ارکستر زهی نیلپر بود.
رپرتوار این ارکسترشامل پنج قطعه بود؛ اولی اثری از نیما عطرکار روشن با نام «طرحی [سیاه‌مشقی] برای ارکستر زهی». هرچند سخن گفتن از هرگونه محتوای بازنمایانه در موسیقی باید به غایت محتاطانه باشد، اما سیر کلی قطعه به غایت سیاسی می‌نمود: پس از غلبه‌ی همهمه‌ی آرام، نسبتاً طولانی، سست و رخوت‌آلوده‌ی ویلن‌ها و ویولاهای –طبعاً- پرتعدادتر ارکستر، ناگهان ویلن‌سل‌ها با مهیبی کوبنده و مردانه –با شدت‌وری بالا- خواب آن‌ها را آشفته می‌کردند و تنش و آشوبی را می‌آفریدند که تدریجاً فزونی می‌یافت. قطعه‌ی عطرکار روشن راوی این تقابل و تأثیر و تأثیر نیروها بود: ویلون‌سل‌های معدود اما قدرتمند، و ویلون/ویلولاهای پُرشمار اما به آسانی شکل‌پذیر. در نهایت، از پس فرونشستن گردوخاک این تقابل، باز ناله‌ی ضعیف ویلون‌ها بود که چون ققنوسی سربلند می‌کرد.
قطعه‌ی دیگر، اثری کم‌تر شناخته شده از روشن‌روان با نام «کنسرتو برای فلوت و ارکستر زهی» (۱۳۵۰) بود. در نگاهی کلّی به نظر می‌رسید که این اثر مناسبت کم‌تری با سایر قطعات دارد و یک‌دستی رپرتوار را برهم می‌زند. فرم کلّی آن نیز بی‌شباهت به توالی موومان‌های آلگرو-آداجیو-آلگروی سمفونی نبود. اجرای سولیست فلوت در بعضی فرازهای پرفشار دینامیک این اثر تحسین‌آمیز بود.
از دیگر قطعات نخست‌ْاجرای رپرتوار یکی اثری بود از جین اشترایدر که بیشتر در کار موسیقی متال و راک است؛ اثری مملو از دیسونانس‌ها، و گلیساندوهای در‌هم‌تنیده و گاه بالارونده‌ی تنش‌آفرین. جز این سه، ارکستر اثری از کوسسکا (نخستین‌اجرا) و اثری از ارکی سْوِن‌تور استونیایی (جزیره‌ی فراموش‌شده) را اجرا کرد.
در نهایت و بیش از هرچیز، باید همت اعضای ارکستر نیلپر را ارج نهاد؛ ارکستری که با وجود قلّت مخاطبان و در نتیجه آورده‌ی مالی اندک‌اش، مصرانه و متعهدانه، هنوز فعال است. شاید این واقعیت که از یک طرف، اجرای ارکستر نیلپر یکی از پرشنونده‌ترین اجراهای جشنواره بود، و از طرف دیگر، بیش از نیمی از رپرتوارش منحصراً برای اجرا توسط این ارکستر نوشته شده بودند، نتیجه‌ی این مداومت و سرسختی باشد.
منبع: نُویز، رسانه‌ی مُستقلِ مُرورِ موسیقی
https://noise.reviews/